Քաղաքացիական պատերազմի շունչը

Այն, ինչ այսօր կատարվում է Հայաստանում, դա պայքար է իշխանության համա՞ր, թե՞ քաղաքացիական պատերազմ է, թեկուզ՝ դեռևս լատենտ:

Ցանկացած երկրում կա պայքար իշխանության համար, և դա կարող է ընթանալ ընտրական գործընթացների շրջանակում կամ էլ, երբեմն, ուժի գարծադրմամբ: Ուժի միջոցով ընթացող պայքարը կարող են անվանել հեղաշրջում, զինված ապստամբություն, պարտիզանական կռիվ կամ՝ անգամ տեռորիզմ: Այդ բոլոր ձևերը բնորոշ են որոշակի խմբերի միջև տեղի ունեցող պայքարին: Որոշ խմբեր կարող են երկար ժամանակ պայքարել, սակայն լինել մարգինալ՝ լուսանցքային:

Այսպիսով, ո՞րն է իշխանության համար տեղի ունեցող վերը նշված պայքարի ձևերի տարբերությունը քաղաքացիական պատերազմից:

Քաղաքացիական պայքարը մարդկանց կիսում է հակամարտող խմբերի, ճամբարների է բաժանում քաղաքաներն ու գյուղերը, ընտանիքներն ու ընկերական շրջապատները: Այն ոչ մեկին անտարբեր չի թողնում և ընթանում է դաժանագույն ձևերով: Դա ներտեսակային պայքար է:

Քաղաքացիական պատերազմն իշխանության համար պայքար չէ, դա պայքար է արժեքային համակարգի, աշխարհայացքի, հարաբերությունների կանոնների համար, որտեղ կոմպրոմիս գոյություն չունի: Քաղաքացիական պատերազմ լինելու համար պետք է լինի գաղափարախոսական հակամարտություն:

Տարբեր գաղափարախոսությունների ու տարբեր արժեքային համակարգի պայքար է եղել ամերիկյան, ֆրանսիական, ռուսական հեղափոխությունների ժամանակ, որտեղ եղբայրը սպանում էր եղբորը, որդին՝ հորը, կինը՝ ամուսնում: Չկա քաղաքացիական պատերազմ՝ առանց գաղափարախոսություների հակադրման:

Ի տարբերություն վերը բերված օրինակների, մեզ մոտ եղած աշխարհաընկալման, ապրելակագի ու այն ոչնչացնողների, բայց տեղը ոչինչ չառաջարկողների միջև պայքար է:

Մինչ 2020 թվականը Հայաստանում քաղաքացիական հակամարտություն չի եղել, եղել են դժգոհություններ անորակ ու անարդար կառավարումից, կոռուպցիայից և այլն: Սակայն հիմա մենք քաղաքացիական ընդհարման շեմին ենք, և դա արդեն գաղափարախոսական ու արժեքային համակարգի հակամարտություն է: Պայքար է մեր արժեքային համակարգի, սոցիալական կանոնների, բարու ու չարու մասին մեր ունեցած պատկերացումների, որոնք մենք դեռևս ունենք և իշխանությունը գրաված խմբավորման միջև՝ բաղկացած ագրեսիվ ուրացողներից:

Գործող ռեժիմը փորձում է փոխել հենց այդ արժեքային համակագը, ոչնչացնել աշխարհի մասին մեր ունեցած պատկերացումները, և, ի տարբերություն ամերիկյան, ֆրանսիական, ռուսական հեղափոխությունների, տեղը ոչինչ չդնելով: Հենց դրա համար էլ սլաքը ուղղել են եկեղեցու դեմ, որը, ինչպես ցանկացած հասարակությունում, պահպանողական ինստիտուտն է:

Այլ տարբերակ ռեժիմը չունի, կա՛մ պետք է ուրացության մասին մեր ունեցած պատկերացումները փոխի, կա՛մ պետք է մնան որպես ուրացողներ՝ համապատասխան հետևանքներով:

Ստեփան Դանիելյան

Մեկնաբանություններ